Je hebt overleven en je hebt overleven. Overleven doe je in games als Call of Duty, Battlefield en Borderlands: je staat in de schoenen van een onverschrokken krijger en knalt er lustig op los, terwijl je met evenveel plezier als eenvoud de ene na de andere vijand doodt. Maar er is ook overleven: alles waar je aan gehecht bent kwijtraken, op het nippertje van de dood ontsnappen, getekend worden door de meest vreselijke gebeurtenissen... en toch blijven doorvechten. Omdat je leven je lief is. Far Cry 3 draait om overleven, in zijn puurste vorm. En dat laat een onuitwisbare indruk achter.

Van feestbeest tot moordenaar
Al tijdens de eerste minuut maken we kennis met Jason Brody, een onschuldige twintiger die samen met vrienden en familie een vakantie naar het prachtige, exotische Rook Island heeft geboekt. De eerste avond brengt het groepje een toast uit op een fantastische vakantie. "Dronken worden en plezier maken" lijkt het credo en de jongeren hebben de tijd van hun leven. Totdat Jason, samen met zijn vriend, ontwaakt in een kooi en kennismaakt met Vaas, een krankzinnige, sadistische en impulsieve bendeleider die zich al snel ontpopt als je aartsvijand. Na een korte kennismaking weet het duo zich uit de kooi te bevrijden. Wat begint als een onschuldige ontsnappingspoging, is in feite het startschot van een levensgevaarlijk avontuur. Wanneer reeds binnen tien minuten de eerste grimmige en schokkende plottwist zich aandoet, is al meteen duidelijk: dit wordt een avontuur om nooit te vergeten.
 
Aanvankelijk heeft Jason slechts één doel: zijn vrienden en familieleden bevrijden en vervolgens zo snel mogelijk van het eiland ontsnappen. Dit is eenvoudiger gezegd dan gedaan, want het wordt Jason algauw duidelijk dat hij hiervoor over lijken zal moeten gaan. Echter, waar je in de meeste games bikkelharde en onverschrokken soldaten onder de knoppen krijgt, is Jason een normaal mens, zoals jij en ik. Deze menselijkheid komt perfect tot uiting wanneer hij, al bibberend en trillend, zijn eerste moord pleegt. Het is fantastisch om te zien hoe Jason langzamerhand getekend wordt door de gebeurtenissen op het eiland en van een meelijwekkend, hulpeloos jochie uitgroeit tot een bloeddorstige moordenaar die doden puur ziet als vermakelijk tijdverdrijf.

Een eiland vol mysteries
Far Cry 3 draait volledig om keuzes. Wanneer je bent ontsnapt uit de handen van Vaas en je jouw eerste stappen zet in de prachtige, ongerepte natuur, zul je hoogstwaarschijnlijk eerst enkele verhaalmissies doorploegen. Deze missies sturen je naar de meest uiteenlopende locaties en tijdens je autoritjes (die dit keer gelukkig een stuk minder saai en lang zijn dan in Far Cry 2) ontdek je al snel dat het eiland veel meer te bieden heeft dan enkel verhaalmissies. Ik herinner me nog goed hoe ik, om kwart voor 12 's avonds, een missie voltooide en dacht "nog even een kwartiertje rondkijken op het eiland en dan ga ik naar bed." Voordat ik er erg in had hoorde ik de kerkklok één uur slaan en verbaasd constateerde ik dat ik pas een fractie van het eiland verkend had. Far Cry 3 biedt immens veel gameplay naast de verhaallijn en het is wonderbaarlijk hoe Ubisoft Montréal het eiland zo aantrekkelijk heeft weten te maken. Aan de ene kant wil je er het liefst zo snel mogelijk weg, maar aan de andere kant voel je constant de drang om dieper de jungle in te gaan. Alleen het verkennen van het eiland kan je al tientallen uren zoet houden. Of je nu gericht zijmissies gaat spelen, of dat je ervoor kiest om een willekeurige richting in te lopen en de talloze geheimen van het eiland te ontdekken... een onvergetelijke ervaring is nooit ver weg.

Ook tijdens missies staat het maken van keuzes centraal. Je doel staat weliswaar van tevoren vast, maar het is aan jou om te bepalen hoe je de missie wilt voltooien. Moet je een vijandelijk kamp innemen, dan dienen zich talloze mogelijkheden aan. Kies je ervoor om met ratelende geweren via de ingang naar binnen te rennen, of schakel je de soldaten één voor één geruisloos uit? Verken je het omliggende gebied en voer je vervolgens via een tokkeltouw een luchtaanval uit, of maak je wijselijk eerst de plaatselijke radiomast kapot, zodat Vaas' handlangers geen versterking kunnen oproepen? Deze keuze is aan jou, maar realiseer je wel: hoe uitdagender je het voor jezelf maakt, hoe meer punten je binnen krijgt. Tof detail: jouw keuzes zie je ook fysiek terugkomen in de game. Wanneer je genoeg XP hebt verzameld, kun je een nieuwe skill uitkiezen. Elke nieuwe skill die Jason verkrijgt wordt gerepresenteerd door een tatoeage op zijn linkerarm. Eén blik op de arm van een speler toont dus precies waar zijn zwaktes liggen en op welke punten hij zeer vaardig is. In één woord: geniaal.
 
Natuurschoon
Maar zelfs al had de game naast verhaalmissies helemaal niets te bieden, dan nog zou het een genot zijn om de woeste wildernis te verkennen. De jungle van Far Cry 3 is namelijk even gevaarlijk als mooi. De dood kan achter elke boom en in elk huisje schuilen, maar het schitterende kleurenpalet staat in schril contrast met deze gevaarlijke wildernis. Nooit eerder werd een jungle zo prachtig tot leven gewekt: van de uitgestrekte stukken natuur tot het onstuimige wildleven, het ziet er allemaal even oogverblindend mooi uit. Het is alsof je in een natuurfilm van de BBC bent beland, met als grootste verschil dat jij dit keer zelf de regisseur bent: jij bepaalt welke natuurwonderen het televisiescherm sieren.

Conclusie
Far Cry 3 overtreft alle verwachtingen en is zonder twijfel het beste deel uit de franchise. Het spel schotelt spelers een aangrijpend verhaal voor waarin we aan den lijve ondervinden hoe een onschuldige en bij vlagen klunzige jongen uitgroeit tot een onverschrokken vrijheidsstrijder. De cast schittert aan één stuk door, net als de oogverblindende jungle die levensgevaarlijk en uitnodigend tegelijk is. Bovendien bevat Rook Island zoveel geheimen dat ik begin te vermoeden dat ik twee levens nodig zal hebben om alles te ontdekken. In combinatie met de diepgaande multiplayer, map editor en co-op-modus, biedt Ubisoft Montréal ons een totaalpakket van epische proporties. Far Cry 3 biedt een onvergetelijke ervaring die je niet mag missen. Ik heb mijn Game of the Year in ieder geval gevonden.

Vele jaren kunnen we al genieten van Lara Croft en haar avonturen in diverse Tomb Raider-games. Toch zat volgens velen de klad er een beetje in. Het werd allemaal meer van hetzelfde, ook omdat de concurrentie zeker niet heeft stilgezeten. De Uncharted-serie leent met veel genoegen elementen van Tomb Raider en brengt het geheel naar een ongekend hoog niveau. Tijd voor Square Enix en Crystal Dynamics om terug te slaan. Tijd voor een heuse 'reboot' van de serie. Tijd voor Tomb Raider!

Not that kind of Croft
Tomb Raider is een echte origin story, waarin we eigenlijk voor het eerst kennismaken met een jonge, onschuldige Lara Croft. Amper 21 jaar, vers van de universiteit en klaar om de wijde wereld in te trekken. Samen met wat goede vrienden gaat Lara met een boot richting Japan, op zoek naar het mysterieuze eiland Yamatai. Daarvoor moeten ze echter door de Dragon's Triangle, een plek die naar verluidt nog heftiger is dan de beruchte Bermuda Driehoek. Het vervolg laat zich raden: Lara en de diverse bemanningsleden krijgen problemen op zee en belanden op een onbekend eiland. Helaas niet allemaal op dezelfde plek, waardoor Lara gedwongen wordt op avontuur te gaan. Haar eerste stappen als een echte tomb raider.

In het verleden draaiden Tomb Raider-games vooral om puzzelen, wat schieten en nog meer puzzelen. In deze nieuwe Tomb Raider krijgen we hele andere gameplay voorgeschoteld. Lara is niet direct die kille, stoere dame die elke situatie wel de baas is. Ze moet vechten voor haar leven, pijn verdragen en ze krijgt behoorlijk wat emotionele momenten voor haar kiezen. Tomb Raider is een echte strijd, een overlevingstocht, waardoor je meteen vanaf het begin volledig mee kunt leven met Lara. Elke schaafwond voel je, elke kreet zorgt voor een koude rilling (of lichte opwinding, het is maar waar je gedachten zitten). Een dikke pluim ook voor de voice acting, want de jonge Lara Croft wordt schitterend neergezet.

Niet alleen Lara moet wennen aan de situatie, als gamer krijg je te maken met verrassende gameplay. Tomb Raider schotelt je namelijk een heerlijke mix voor van actie, avontuur en zelfs wat lichte RPG-elementen. De wapens die je vindt en je eigen vaardigheden kun je gedurende het spel verbeteren. Enerzijds door ervaringspunten te verdienen, anderzijds door materialen uit kistjes te verzamelen. En de echte dierenvriend kan ook aanleggen op allerlei wild, van kippen en ratten tot konijnen en zwijnen.

Cinematisch
Hoewel je doelen steeds een duidelijk begin- en eindpunt hebben, ben je behoorlijk vrij om je weg te kiezen. Er zijn genoeg manieren om van A naar B te klimmen en klauteren. Het is dus geen vrijheid zoals Far Cry, maar daarentegen ook weer niet zo lineair als een Uncharted. Twee franchises waar Tomb Raider wel heel goed naar heeft gekeken, want deze nieuwe Tomb Raider kent wel wat overeenkomsten.

Wat meteen opvalt is namlijk dat Crystal Dynamics voor een zeer cinematische ervaring is gegaan. Net als Uncharted worden stukjes gameplay naadloos afgewisseld met filmpjes en korte stukken interactie. Het ontwijken van obstakels in rivieren, met je parachute zigzaggen langs bomen en natuurlijk de bekende quick time events om jezelf te redden. In het begin is het best wennen aan de quick time events, in het bijzonder het moment waarop ze ineens plaatsvinden en de timing die vereist is om succesvol verder te gaan. Het kostte een paar vloeken en zuchten, maar na enige tijd zal je het steeds beter aanvoelen. Gelukkig kent Tomb Raider ook regelmatige, automatische checkpoints, zodat je vaak snel weer een nieuwe poging kunt wagen.

Welkome afwisseling
Het verkennen van grotten en oplossen van (grote) puzzels is in Tomb Raider duidelijk naar de achtergrond geschoven. Misschien een bittere pil om te slikken, zeker omdat concullega Nathan Drake in Uncharted vaak nog wel de meest grote puzzels moet oplossen. Toch zorgt deze keuze er wel weer voor dat Tomb Raider geen Uncharted-kopie probeert te zijn en gewoon een eigen smoel heeft. Het licht gehavende gezicht van de nog altijd mooie Lara, uiteraard. Er zijn echter wel wat speciale tombes om te ontdekken, verstopt over het eiland. Elke tombe geeft je een speciaal item en de nodige vaardigheidspunten als cadeau, maar stiekem is het toch het oplossen van de puzzel wat de meeste voldoening geeft. Verwacht geen diepgaande hersenkrakers, maar zelfs redelijk eenvoudige puzzels voelen als een welkome afwisseling.

Met de singleplayer ben je makkelijk 10 tot 12 uur bezig en als je graag alle omgevingen uitgebreid verkent en op zoek gaat naar verborgen items, dan zal je zonder problemen de 20 uren aan gaan tikken. Ook je speelstijl is hierop enigszins van invloed. Als onschuldige dame is Lara niet gemaakt om volop de actie in te rennen. Een shotgun is lekker om te hebben, maar als je open en bloot het gevecht aangaat, is de kans groot dat je snel het loodje legt. Loop je richting obstakels, dan zal Lara automatisch een beetje dekking zoeken, zonder dat je meteen als een Marcus Fenix van muurtje naar muurtje hoeft te bewegen. De actie is dynamisch en je wordt gedwongen lekker veel te bewegen, mede doordat je regelmatig bestookt wordt met explosieven of brandbommen.

Het voelt echter heerlijk om vijanden uit te schakelen met je handboog, zeker omdat je dat ook stiekemer kan doen dan constant met je wapens te knallen. Toch kent het verhaal een paar momenten waarop de schietactie wat mij betreft iets teveel de overhand heeft. Klimmen, klauteren, ontsnappen, overleven... dat maakt Lara zo geweldig. Maar dat ze ineens als jongedame tientallen vijanden om moet leggen, dat is niet het meest sterke deel van de game en komt tijdelijk de geloofwaardigheid wat minder ten goede. Tijdelijk, want voor je het weet ben je alweer in een nieuwe situatie belandt en volgen benauwde momenten en heftige ontsnappingen elkaar weer in razend tempo op.

Multiplayer
En dan is er nog de multiplayer. Inderdaad, na het verhaal is er ook nog ruimte om tegen anderen te strijden. Vrees niet dat dit ten koste is gegaan van de singleplayer, want het team van Eidos Montréal is speciaal aan de slag gegaan om de multiplayer te bouwen. De teams in de multiplayer bestaan uit de Survivors (Lara en co.) en de Scavengers, elk met zo hun eigen mogelijkheden. Net als in vrijwel elke multiplayer vandaag de dag, kun je ook in Tomb Raider punten krijgen door vijanden om te leggen, een assist op je naam te krijgen en doelstellingen te behalen. Dit alles doe je natuurlijk om in rang te stijgen en als grote bonus krijg je bij rang 60 een skin om als Lara te kunnen spelen.

De grote vraag die nog rest, is lastig te beantwoorden. Is de multiplayer echt de moeite waard? Wat mij betreft wel. Het zijn bekende spelmodi, van death match tot capture the flag, maar dan in een Tomb Raider-jasje. De tijd moet echter uitwijzen of de multiplayer ook op de lange termijn populair zal blijven.

Conclusie
Lara is terug, en hoe! Het is een strijd om te overleven en een geweldig avontuur, waarbij je volledig kunt meeleven met de jonge Lara en alle pijn en moeite die ze moet doen om het tot een goed einde te brengen. Het puzzelen is naar de achtergrond geschoven, maar nog wel aanwezig als optionele 'zijmissies, en je krijgt vooral een hele cinematische, emotionele ervaring voorgeschoteld. Pijn, angst, radeloosheid, woede... dit is Lara zoals we haar niet eerder zagen. Heel af en toe krijgt de schietactie iets de overhand, wat minder goed in het grote geheel past, maar dat zijn gelukkig uitzonderingen op de regel.

De singleplayer houdt je heel wat uren zoet en dan is er ook nog eens een multiplayer voor wat extra vermaak. Het moet nog blijken of de multiplayer gaat aanslaan bij het grote publiek, maar alleen al de singleplayer is de aanschaf meer dan waard. Zonder twijfel heeft 2013 met Tomb Raider een absolute topper te pakken. Schrijf deze maar vast op je shortlist om straks Game of the Year te kunnen worden. De bal ligt nu weer bij Crystal Dynamics, want aan hen nu de uitdaging om dit avontuur te overtreffen...

Soms, heel soms, krijg je een game in handen waarvan je meteen weet: dit is puur goud. Al vanaf de eerste minuut is duidelijk dat je te maken hebt met een pareltje, een spel dat je niet snel zult vergeten. Je laat je meeslepen door het fantastische verhaal, leeft mee met de verschillende personages, je vergaapt je aan de prachtige omgevingen en voelt je geprikkeld door de fantastische gameplay. Je kan niet meer stoppen met spelen en je realiseert je dat dit een waardige kandidaat is voor de Game of the Year-verkiezingen en dat het misschien zelfs wel één van de beste games van de huidige generatie is. The Last of Us is zo'n game.

Survival of the fittest
Natuurlijk realiseer ik me dat "één van de beste games van de huidige generatie" een gewaagde uitspraak is. Maar de uitspraak is terecht. Naughty Dog heeft de spelwereld en de personages van The Last of Us namelijk op een zeldzaam goede manier tot leven gebracht en een game afgeleverd die niet alleen oogverblindend mooi, maar ook ontzettend vermakelijk is.

The Last of Us vertelt het verhaal van Joel en Ellie, een oude man en een veertienjarig meisje die door een onvoorziene loop van omstandigheden tot elkaar veroordeeld zijn in een wereld die getroffen is door een fatale virusuitbraak. Deze uitbraak heeft ervoor gezorgd dat een groot deel van de bevolking stierf (als ze geluk hadden) of muteerde tot vreselijke wezens (als ze minder geluk hadden). Joel is een pessimist. Hij heeft de apocalyps meegemaakt, weet hoe de wereld er daarvoor uitzag en verlangt elke minuut van zijn leven terug naar die tijd. Ellie daarentegen is opgegroeid in een wereld vol wanhoop, dood en verderf. Ze is dan ook geen typische veertienjarige: ze scheldt als een zeerover, kan goed overweg met wapens en het leven in een post-apocalyptische wereld is voor haar doodnormaal geworden. Joel en Ellie zijn dus elkaars tegenpolen. Ze vormen een soort yin en yang, ze houden elkaar in balans. Zo groeit er langzamerhand een band tussen de twee. Een band die niet in woorden te beschrijven is.

Deze band tussen Joel en Ellie vormt de rode draad in The Last of Us. Samen moeten zij zien te overleven in een post-apocalyptische, door mutanten overspoelde wereld. Een wereld die overigens geen enkel teken van beschaving meer vertoont. Want wat gebeurt er wanneer je alles van een mens afneemt? Zijn vrouw, zijn kinderen, zijn eten en zijn bezit? Die vraag staat centraal is The Last of Us. We maken kennis met de grimmige kant van de mensheid en een wereld waarin Darwins motto "survival of the fittest" centraal staat. Nog nooit eerder werd een dergelijke wereld zo sfeervol en prachtig, maar tegelijkertijd ook angstaanjagend en huiveringwekkend, in beeld gebracht.

 
Primitief knutselen
De wereld waarin Joel en Ellie leven, wordt gekenmerkt door tekorten. Mensen vechten niet alleen om eten, maar ook om zaken als auto-onderdelen en munitie. Dat betekent dat je nooit zwaarbewapend rond zult lopen. Kogels zijn schaars en dus moet je altijd goed nadenken hoe je een situatie gaat aanpakken. The Last of Us draait dan ook grotendeels om keuzes maken. Zie je een groep nietsvermoedende vijanden staan? Dan heb je een groot scala aan mogelijkheden. Je zou ervoor kunnen kiezen om de arme zielen te bekogelen met molotovcocktails en je wapens op ze te legen, maar dan loop je de kans dat je later in geval van nood - wanneer je echt wapens nodig hebt - jezelf in een lastig parket brengt. Bovendien kan de herrie andere vijanden aantrekken en dat is wel het laatste waar je op zit te wachten. Het andere alternatief, de confrontatie vermijden en stilletjes naar de uitgang sluipen, is weliswaar het gemakkelijkst, maar ook dit heeft zo zijn nadelen. Jouw vijanden dragen namelijk vaak waardevolle spullen met zich mee en die loop je dan mis. De gulden middenweg (je vijanden stilletjes, één voor één uitschakelen en hun bezittingen meenemen) lijkt vaak het best, maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan.

In een wereld waar alles schaars is, zul je het moeten stellen met de dingen die je hebt en vindt. Het is belangrijk dat je creatief bent en daarom speelt het craften van items een grote rol in The Last of Us. Ook hierbij staat het maken van keuzes weer centraal. Vind je een doek en een fles alcohol? Dan kun je hiervan een EHBO-doos maken, maar het is ook mogelijk om deze twee items om te toveren tot een molotovcocktail. Op zo'n moment moet je je afvragen: wat denk ik straks nodig te hebben in het heetst van de strijd? Je bent constant verplicht om keuzes te maken voor de toekomst en dat is zeer lastig, zeker aangezien die toekomst aan een zijden draadje hangt.

 
Niet voor iedereen
Toch is The Last of Us niet voor iedereen weggelegd. Mensen die het logo van Naughty Dog op de hoes zien staan en een Uncharted-achtige (lees: actievolle) ervaring verwachten, zullen bijvoorbeeld van een koude kermis thuiskomen. Want al kent The Last of Us wel degelijk actiegerichte momenten, het grootste deel van de tijd ben je bezig met het verkennen van de omgeving of je bent vijanden één voor één stilletjes aan het omleggen. Met ratelende geweren ergens binnenlopen is niet verstandig, zeker niet omdat je naast beperkte ammunitie ook een levensbalk hebt. Inderdaad: je kunt dus niet à la Uncharted even schuilen achter cover wanneer je beschoten bent, om vervolgens automatisch weer te herstellen. Je zult echt op zoek moeten naar EHBO-pakketjes en dat maakt de game extra spannend, aangezien je de effecten van elke kogel of klap ook op de lange termijn nog zal voelen. The Last of Us is dan ook een survival-game pur sang: nadat je een groep vijanden hebt verslagen, is het zaak om de volledige omgeving af te struinen naar dingen die mogelijk van pas komen. Heb je daar het geduld niet voor, blijf dan bij The Last of Us uit de buurt.

Ook mensen die weinig geven om verhalen in games en de tussenfilmpjes altijd doorklikken, kunnen beter niet beginnen aan The Last of Us. Want hoewel de gameplay op zich zeer interessant is, schittert deze titel vooral vanwege zijn fantastische verhaal. Het langzaam ontrafelende geheim van Ellie, de mysterieuze geschiedenis van Joel, het indrukwekkende verhaal achter de virusuitbraak... Ik geniet er met volle teugen van, maar als verhalende games niet aan jou besteed zijn, haal je vast je schouders op.

Mensen die op zoek zijn naar een toffe multiplayer-ervaring, kan ik helaas nog geen advies geven. Toen ik de game speelde waren de servers namelijk nog niet online, dus ik heb geen kans gehad om met de multiplayer aan de slag te gaan. Wat ik tot nu toe heb gezien is wel al zeer veelbelovend, maar een definitief eindoordeel kan ik uiteraard pas geven wanneer ik uitgebreid met de multiplayer heb mogen stoeien. Houd GamersNET de komende tijd dus in de gaten.

Ongeloofwaardig
Zijn er dan helemaal geen minpunten te noemen? Natuurlijk wel: zelfs de knapste vrouw ter aarde heeft immers kleine schoonheidsgebreken. In The Last of Us is het met name de AI van jouw partners die soms irritant is. Zo komt het regelmatig voor dat ze pal voor vijanden langslopen of hardop tegen je beginnen te praten terwijl er een mutant naast je staat. Het is logisch dat je vijanden dit niet opmerken (anders zou jij slachtoffer worden van de slechte AI), maar het doet wel een beetje af aan de geloofwaardigheid van de game. Toch is dit slechts een klein smet op het blazoen dat te verwaarlozen valt wanneer je het opweegt tegen al het moois dat The Last of Us weet te bieden.

Conclusie
Naughty Dog heeft zichzelf met The Last of Us weer overtroffen. Dit is survivallen in zijn ultieme vorm en de mix tussen tenenkrommend spannende sluipmomenten en adrenalinepompende actiescènes is perfect. Het is bovendien prachtig om te zien hoe zich langzaam een band vormt tussen Joel en Ellie, terwijl zij proberen te overleven in de meest sfeervolle post-apocalyptische wereld die de game-industrie ooit heeft gekend. The Last of Us is nu al een waardig Game of the Year-kandidaat en misschien zelfs wel één van de beste games van deze generatie. Een puur meesterwerk dat je niet mag missen.